اعتیاد و تاثیر خانواده درمانی در موفقیت درمان
اعتیاد به عنوان یک بیماری عصبی، حاصل فرآیند پیچیده ای در مغز است که عوامل ژنتیکی، روانی_اجتماعی و محیطی در ایجاد و تظاهرات آن موثر است به طوری که منجر به تغییراتی در ساختمان مغز و حتی تنظیمات ژنتیکی فرد مصرف کننده می گردد. بدین ترتیب به تدریج مصرف اختیاری ماده به مصرف جبری و بدون کنترل در فرد تبدیل می شود که بسته به نوع ماده یا مواد مصرف شده، عملکرد مغز در نواحی خاصی، مختل و منجر به بروز مشکلاتی در احساس، تفکر و رفتارهای فرد گردیده و درنتیجه شخص بدون مصرف مواد قادر به انجام فعالیت های طبیعی خود نخواهد بود.
از این رو، اعتیاد با رفتارهایی مشخص می شود که از جمله آنها می توان به اختلال در کنترل مصرف مواد، ادامه مصرف علی‌رغم آسیب، مصرف اجباری، وسوسه و هوس و… اشاره کرد. بنابراین در راستای موارد گفته شده، بسته به نوع ماده مصرفی، مداخلات درمانی متفاوتی اتخاذ می شود، به طوری که میزان آمادگی افراد مصرف کننده جهت پذیرش درمان حائز اهمیت بوده و الگوی درمانی متناسب با آن طراحی می گردد.
از آنجا که اقدامات درمانی تک بعدی اغلب ناموفق هستند، بنابراین لازم است در کنار درمان دارویی برای اعتیاد، جلسات مشاوره به صورت فردی یا گروهی و خانواده درمانی در برنامه درمانی بیمار قرار گیرد. چرا که اعتیاد بیماری است که علاوه بر خود بیمار، خانواده را نیز درگیر می کند و به طور قابل توجهی خانواده ها را با اختلال در عملکرد، سلامت و رفاه عمومی هر یک از اعضای خانواده تحت تاثیر قرار می دهد.
البته لازم به ذکر است،همان طور که مشکلات درون خانواده می تواند بر اعتیاد تاثیر بگذارد، محیط حمایتی خانواده می تواند نقش مثبت و مهمی را در روند بهبودی بیمار ایفا کند.
از این رو، با شکل گیری اتحاد درمانی و افزایش همکاری بیمار و درمانگر و همچنین کمک به بهبود مهارت‌هایی در خانواده می توان شاهد تقویت نتایج در سیر درمانی بود،که این مهارتها عبارتند از؛
• یادگیری نظام خانواده
• درک اعتیاد به عنوان یک بیماری
• ترمیم آسیب های عاطفی ناشی از اعتیاد
• بخشش یکیدیگر و تثبیت دوباره اعتماد در خانواده
• آموزش پاسخگویی و مسئولیت پذیری
• مدیریت انتظارات
• تعریف راهبردهایی برای موفقیت در خانواده
• تمرین راهبردهای مقابله ای
بنابراین در راستای مقاله بعدی به بررسی بیشتر اثرگذاری خانواده در درمان اعتیاد خواهیم پرداخت.
به قلم؛ نرگس صدری_ روانشناس مرکز